Nad Polskę w niedzielę dotrze chmura dwutlenku siarki z erupcji wulkanu na Wyspach Kanaryjskich

Wulkan Cumbre Vieja, który zbudził się z 50-letniej drzemki i od tygodnia na kanaryjskiej wyspie La Palma pluje coraz gęstszymi popiołami i tryska lawą, emituje też do atmosfery coraz większe ilości dwutlenku węgla (CO2) i dwutlenku siarki (SO2).

Dwutlenek węgla odpowiada za ocieplanie się klimatu. Jednak już dwutlenek siarki ma zupełnie odwrotne działanie, powoduje spadek temperatury. Obecnie chmura SO2 rozciąga się na tysiące kilometrów, sięgając Europy. Wulkan każdej doby emituje 12 tysięcy ton tego gazu.

W piątek (24.09) obłok SO2 dotarł nad Portugalię, Hiszpanię, Francję i zachodnie wody Morza Śródziemnego. W sobotę (25.09) objął już całą zachodnią i południową część kontynentu. W niedzielę (26.09) dotrze nad Polskę.

Stężenie dwutlenku siarki w powietrzu nad Europą w sobotę i niedzielę. Fot. Windy / Copernicus.

Największe jego ilości spodziewane są w zachodnich, południowych i centralnych województwach, a najmniejsze na północnym wschodzie naszego kraju. Stężenie gazu maksymalnie może przekraczać 60 mg/m2, ale będzie 5-krotnie mniejsze niż nad Wyspami Kanaryjskimi. W kolejnych dniach chmura dwutlenku siarki obejmie całą Europę i trafi aż do Arktyki, rozprzestrzeniając się na dystansie tysięcy kilometrów.

Mogą spaść kwaśne deszcze

Dwutlenek siarki jest krótkotrwałym związkiem chemicznym. Gdy unosi się do górnej troposfery i dolnej stratosfery utlenia się do trójtlenku siarki, a następnie łączy z parą wodną i przekształca w aerozole z kwasu siarkowego. Wtedy jego żywotność wzrasta. Może się utrzymywać nie tylko tygodnie i miesiące, ale też całe lata.

Z biegiem dni i tygodni dwutlenek siarki okrąży kulę ziemską gnany prądami powietrznymi. Jeśli wulkan w tym czasie się nie uspokoi, to może wyemitować do atmosfery nawet kilkaset tysięcy ton tego gazu, a są to wartości znaczące, mogące wpłynąć na klimat, ale nie tylko.

Dwutlenek siarki mieszając się z kropelkami wody w chmurach tworzy kwas siarkowy, a w efekcie tzw. kwaśne deszcze. Padając na ziemię powodują one zakwaszenie gleby. Skażenie może objąć także ujęcia wody pitnej, ale również wszelką roślinność. Kwas uszkadza wapienną i cementową elewację budynków oraz napowietrzną infrastrukturę.

Skutek bywa poważny także dla klimatu, ponieważ podobnie, jak miało to miejsce po erupcji wulkanu Pinatubo na Filipinach w 1991 roku, cząstki aerozolu mogą rozproszyć tak dużo promieni słonecznych, aby spowodować obniżenie temperatury powietrza.

Czy wulkan ochłodzi klimat?

Część siarki opadła na Wyspy Kanaryjskie wraz z deszczem, który zanieczyścił glebę i uprawy oraz skaził wody powierzchniowe i podziemne, w tym ujęcia wodny pitnej. Wraz z kwaśnym deszczem zaczął opadać gęsty, szary popiół, który pokrył budynki, samochody i pola warstwą o grubości nawet 30 centymetrów.

Naukowcy z Politechniki Michigan twierdzą, że odczuwalne ochłodzenie klimatu może spowodować jedynie emisja dwutlenku siarki rzędu 5-10 milionów ton. Przykładowo wulkan Pinatubo w 1991 roku wyemitował 15 milionów ton dwutlenku siarki, co poskutkowało trwającym kilka lat globalnym spadkiem średniej rocznej temperatury powietrza od 0,5 do 1 stopnia.

Dwutlenek siarki wyemitowany przez wulkan Cumbre Vieja może natomiast spowodować uszkodzenie powłoki ozonowej nad Antarktydą lub Arktyką. Kilka lat temu, po erupcji wulkanu Ambae, dziura ozonowa nad Antarktydą okazała się największą od 9 lat i jednocześnie czwartą największą w historii pomiarów satelitarnych, które prowadzone są od 1979 roku.

Źródło: TwojaPogoda.pl / NASA.