Czym jest Widmo Brockenu?
Widmo Brockenu, znane również jako mamidło górskie, to zjawisko optyczne polegające na zaobserwowaniu własnego cienia na chmurze lub mgle znajdującej się poniżej obserwatora. Cień ten jest często otoczony tęczową obwódką zwaną glorią, powstałą wskutek załamania promieni słonecznych na kropelkach wody.
Zjawisko po raz pierwszy opisał w 1780 roku Johann Esaias Silberschlag. Swoją nazwę zawdzięcza szczytowi Brocken w niemieckich górach Harz, gdzie było często obserwowane. Widmo Brockenu powstaje, gdy obserwator stoi na linii pomiędzy słońcem a mgłą lub chmurą, która rozprasza światło, pełniąc rolę swoistego ekranu. Oddalenie chmur sprawia,
Gdzie można zobaczyć Widmo Brockenu?
Zjawisko to najczęściej pojawia się w wyższych partiach gór. Sprzyja temu specyficzna pogoda – obecność mgieł lub niskich chmur zawieszonych w dolinach poniżej obserwatora, przy jednoczesnym nasłonecznieniu wyższych partii masywu. W Polsce często można zaobserwować je w:
● Tatrach,
● Karkonoszach,
● Beskidzie Żywieckim.
Najłatwiej dostrzec to mamidło wczesnym rankiem lub późnym popołudniem, gdy słońce znajduje się nisko nad horyzontem. Widmo Brockenu szczególnie często obserwowane jest jesienią i zimą podczas inwersji temperatury, kiedy w dolinach zalega gęsta mgła tworząca tzw. morze chmur. Latem pojawia się rzadziej i prawie wyłącznie w wysokich górach, gdzie kondensacja pary wodnej jest nasilona.
Czy Widmo Brockenu faktycznie przyciąga śmierć?
Wokół tego zjawiska narosło wiele legend i przesądów, zwłaszcza wśród wspinaczy i turystów górskich. Według popularnego wierzenia rozpowszechnionego w XX wieku człowiek, który ujrzy widmo, wkrótce zginie w górach.
Ponura sława zjawiska po części wynika z miejsca jego pierwszej udokumentowanej obserwacji. Szczyt Brocken według mitologii germańskiej miał być miejscem sabatów czarownic. Mroczną legendę podsycał fakt, że wielu wspinaczy, którzy zginęli w górach, wcześniej relacjonowało dostrzeżenie widma.
Jednak przesądni wędrowcy mogą odetchnąć z ulgą. Zgodnie z tą samą legendą, ujrzenie mamidła po raz trzeci „odczynia urok” i gwarantuje obserwatorowi bezpieczeństwo w górach po wsze czasy, a także długie, zdrowe i szczęśliwe życie.
Z czysto naukowego punktu widzenia zjawisko widma Brockenu nie ma nic wspólnego z realnym zagrożeniem, które czyhałoby na turystów. Niemniej jego obserwacja powinna skłaniać do wzmożonej czujności, gdyż warunki sprzyjające pojawieniu się widma: wysokość, ekspozycja na przepaściste zbocza i zmienne warunki pogodowe, najczęściej z dużą wilgotnością względną w tle, same w sobie wymagają ostrożności.
Choć jego tajemniczy urok podsycają legendy, zjawisko daje się racjonalnie wyjaśnić prawami optyki. Warto poszukiwać okazji, by ujrzeć mamidło, pamiętając jednak, by zachować zdrowy rozsądek i nie ulegać przesądom.