Trąba powietrzna na Lubelszczyźnie w sierpniu 2008 roku. Fot. Tomasz Zawadzki.
Tornada to gwałtowne i niszczycielskie zjawiska o których najczęściej słyszymy w wiadomościach ze Stanów Zjednoczonych. Jednak tornada występują także w innych krajach na świecie, głównie w strefie umiarkowanej, gdzie chłodne i ciepłe masy powietrza często się ze sobą ścierają.
Polska leży w obrębie europejskiej alei tornad, która rozciąga się od Wielkiej Brytanii po Rosję. Praktycznie nie ma kraju na naszym kontynencie, gdzie nigdy nie zanotowano tornada. Zjawiska te siały strach, zniszczenie i śmierć od najdawniejszych czasów.
Według danych zebranych przez utworzoną w 1974 roku europejską Organizację Badawczą Tornad i Burz (TORRO) zdecydowanie najwcześniejszym opisem tornada jest ten pochodzący z okolic miejscowości Kilbeggan w środkowej Irlandii.
30 kwietnia 1054 roku przeszło tam tornado, ale nie ma żadnych informacji na temat zniszczeń i ofiar. Naukowcy uznali ten przypadek za wystąpienie tornada, ponieważ opis wskazywał na tego typu zjawisko.
37 lat później tornado nawiedziło Londyn. Wiatr w nim osiągał od 330 do 417 km/h. Tornado uszkodziło słynny most London Bridge i kościół St Mary-le-Bow. Zginęły co najmniej 2 osoby.
Lokalizacja i siła tornad na tle wielu lat w Europie. Fot. ESSL.
W 1233 roku po raz pierwszy opisano trąbę wodną, a dokładniej dwie trąby, które pojawiły się u wybrzeży południowej Anglii. W 1669 roku Francję nawiedziło tornado, które po dziś dzień uważane jest za to, które pokonało największy dystans. Od La Rochelle po Paryż tornado przebyło aż 400 kilometrów.
Także rekord najszerszego tornada należy do Francji, gdzie 3 czerwca 1902 roku w okolicach Javaugues pojawiło się tornado, które miało średnicę aż 3 kilometrów. W wyniku szaleństwa żywiołu zginęła 1 osoba.
Najsilniejsze tornado zanotowano w Montville na północy Francji i w północno-wschodnich Włoszech. W obu przypadkach prędkość wiatru wewnątrz tornada osiągała około 500 km/h.
Najbardziej śmiercionośne tornado nawiedziło Vallettę na Malcie położoną na wodach Morza Śródziemnego. 23 września 1551 lub 1556 roku (według różnych danych) zginęło około 600 osób. Również tornado na włoskiej Sycylii w grudniu 1851 roku spowodowało śmierć przeszło pół tysiąca ludzi.
Najświeższe tornado figurujące na liście najbardziej zabójczych zdewastowało w 1984 roku okolice Iwanowa i Jarosławia na zachodzie Rosji. Zginęło wówczas 400 osób, a kolejne 200 zostało rannych.
Tornada najczęściej pojawiają się w Europie w okresie letnim, wyjątek stanowią kraje basenu Morza Śródziemnego, gdzie tornada występują także w okresie zimowym.
Źródło: 